Dementie is een hersenaandoening die steeds meer voorkomt in Nederland en een grote impact heeft op zowel patiënten als hun naasten. Op dit moment leven naar schatting zo’n 310.000 mensen met dementie, en dat aantal zal de komende decennia verder oplopen door de vergrijzing. Vaak denken mensen bij dementie direct aan vergeetachtigheid of moeite met spreken, maar de ziekte kondigt zich lang niet altijd zo duidelijk aan. Nieuwe inzichten laten zien dat subtiele gedrags- en persoonlijkheidsveranderingen al jaren eerder een belangrijk waarschuwingssignaal kunnen zijn.
Onderzoekers wijzen erop dat deze vroege signalen regelmatig over het hoofd worden gezien, omdat ze niet direct worden gekoppeld aan een hersenaandoening. Veranderingen in stemming of gedrag worden al snel afgedaan als stress, een moeilijke levensfase of ‘gewoon ouder worden’. Toch blijkt uit recent wetenschappelijk onderzoek dat juist deze signalen een belangrijke voorspeller kunnen zijn voor het ontwikkelen van dementie op latere leeftijd.
Opvallende link tussen depressieve klachten en dementie
Wetenschappers van University College Londen (UCL) hebben jarenlang onderzoek gedaan naar de relatie tussen depressieve symptomen op middelbare leeftijd en het risico op dementie. Uit hun studie blijkt dat mensen die rond hun vijftigste levensjaar specifieke depressieve klachten ervaren, later in hun leven aanzienlijk meer kans hebben om dementie te ontwikkelen. In sommige gevallen liep dat risico zelfs op tot vijftig procent hoger dan bij mensen zonder deze klachten.
Voor het onderzoek werden ruim vijfduizend volwassenen gedurende meer dan twintig jaar gevolgd. De deelnemers waren bij aanvang tussen de 45 en 69 jaar oud, met een gemiddelde leeftijd van 55 jaar. Gedurende de onderzoeksperiode kregen zij regelmatig uitgebreide vragenlijsten over hun mentale gezondheid, waarbij dertig veelvoorkomende symptomen van depressie werden onderzocht. Tijdens een lange follow-up van 23 jaar ontwikkelden uiteindelijk 586 deelnemers dementie.
Zes persoonlijkheidsveranderingen als alarmsignaal
Wat dit onderzoek bijzonder maakt, is dat de wetenschappers niet keken naar depressie als geheel, maar naar specifieke klachten en gedragsveranderingen. Daaruit kwamen zes opvallende signalen naar voren die sterk samenhangen met een verhoogd risico op dementie:
