Elk jaar plaatsen mensen foto’s van kersttradities alsof ze deel uitmaken van een perfecte catalogus.
Maar die van ons zag er helemaal niet zo uit.
Elk jaar op kerstavond kookte mijn moeder een speciaal diner, zo’n diner waardoor het hele appartement naar thuis rook.
Elk jaar op kerstavond kookte mijn moeder een speciaal diner, zo’n diner waardoor het hele appartement naar thuis rook.
Ham met honingglazuur, als ze het zich kon veroorloven. Aardappelpuree overgoten met boter. Sperziebonen met spek. Maïsbrood waar je al van ging watertanden als je ernaar keek.
Advertentie
Maar het belangrijkste bord was het bord dat ze inpakte en aan iemand gaf die we niet eens kenden.
Ik was acht toen ik voor het eerst vroeg voor wie het extra bord was.
‘Die is niet voor ons,’ zei ze, terwijl ze het zorgvuldig in folie wikkelde alsof het iets heiligs was.
Ik zag hoe ze het in een boodschappentas stopte en dichtknoopte met dezelfde zorgvuldigheid waarmee ze destijds mijn schoenen vastknoopte.
Ik was acht toen ik voor het eerst vroeg voor wie het extra bord was.
Advertentie
‘Voor wie is het, mam?’ vroeg ik opnieuw toen ik 14 was.
Mama trok haar jas aan en gaf me de mijne. « Die is voor iemand die hem nodig heeft, schat. »
Ik wist toen nog niet dat de man aan wie we dat bord hadden gegeven, jaren later terug zou komen met iets waarvan ik niet eens wist dat ik het miste.
We woonden in een klein stadje, zo’n stadje waar iedereen je zaken kent, tenzij je onzichtbaar bent.
Aan het einde van onze straat was een oude wasserette. 24 uur per dag open. Het rook er naar warm wasmiddel en natte sokken.
Daar verbleef hij… Eli.
Daar verbleef hij… Eli.
Advertentie
Hij leek nauwelijks ouder dan mijn neef, misschien eind twintig.
Hij droeg elk jaar dezelfde versleten hoodie. Al zijn bezittingen zaten in één plastic tas en een kapotte rugzak.
En hij sliep altijd opgerold in de hoek bij de frisdrankautomaat.
Maar wat ik me vooral herinner, was niet zijn kleding of hoe mager hij eruitzag.
Het was de manier waarop hij de wereld aandachtig bekeek, alsof die hem al meer dan eens had teleurgesteld.
Hij droeg elk jaar dezelfde versleten hoodie.
Advertentie
Hij vroeg nooit iets. Hij keek zelfs niet op toen we binnenkwamen.
Maar mama? Zij liep elk jaar rechtstreeks naar hem toe.
Ze knielde naast hem neer, niet torenhoog, gewoon op gelijke hoogte. Vervolgens schoof ze voorzichtig de tas naar hem toe.
‘Hé,’ zei ze dan zachtjes maar vastberaden. ‘Ik heb eten voor je meegebracht.’
Hij kwam langzaam overeind, alsof hij niet zeker wist of het wel echt was. Hij zei altijd hetzelfde.
« Dank u wel, mevrouw… dat hoeft niet. »
En mijn moeder antwoordde dan altijd met diezelfde zachte glimlach: « Ik weet het. Maar ik wil het. »
Hij heeft nooit iets gevraagd.
Advertentie
Ik begreep het toen niet. Ik was een tiener die dacht dat vriendelijkheid een prijskaartje of een addertje onder het gras moest hebben.
Op een avond fluisterde ik, terwijl we terugliepen naar de auto: « Mam, wat als hij gevaarlijk is? »
Ze gaf geen kik. Ze staarde strak voor zich uit, met beide handen aan het stuur.
« Gevaarlijk is een hongerig persoon die door de wereld vergeten is. Niet een man die ‘dankjewel, schat’ zegt. »
In de loop der jaren kwamen er steeds kleine stukjes uit Eli’s leven naar buiten. Nooit allemaal tegelijk.
« Mam, wat als hij gevaarlijk is? »
Advertentie
Hij bood het nooit vrijwillig aan, maar mijn moeder bleef wel altijd langskomen. Dat schepte vertrouwen.
Op een kerstdag, toen ik 16 was, zat hij rechtop in plaats van te slapen, en het leek alsof hij zijn ogen al dagen niet had gesloten.
Moeder gaf hem de tas. « Alles goed, Eli? »
Hij antwoordde niet meteen. Toen, bijna alsof het eruit glipte voordat hij het kon tegenhouden, zei hij: « Ik had vroeger een zusje. »
Er zat iets in zijn stem waardoor mijn maag zich omdraaide.
« Ik had vroeger een jongere zus. »
Advertentie
« Zij was mijn enige familie. We verlieten samen de pleegzorg. Toen kwam ze om bij een auto-ongeluk, » onthulde Eli.
Hij zei verder niet veel. Dat hoefde ook niet.
Mijn moeder drong niet aan. Ze knikte alleen maar, alsof ze begreep wat voor pijn geen woorden nodig heeft.
Dat jaar bracht ze hem handschoenen mee bij het diner. En een paar dikke sokken.
Het jaar daarop? Een cadeaubon voor de supermarkt erin. « Die kwam met de post, » zei ze, maar ik wist dat ze hem zelf had gekocht.
Mijn moeder heeft niet doorgevraagd.
Advertentie
Ze heeft hem zelfs een keer hulp aangeboden bij het vinden van een kamer.
Eli deinsde terug alsof ze hem ergens aan vast wilde ketenen. « Dat kan ik niet, » protesteerde hij beleefd.
« Waarom niet? »
Hij keek me aan, en toen weer naar beneden. « Omdat ik liever bevries dan dat ik iemand iets schuldig ben. »
Ik weet niet of het trots of angst was. Maar mijn moeder heeft me niet onder druk gezet.
Ze knikte alleen maar. « Oké. Maar het diner blijft gewoon doorgaan. »
Ze heeft hem zelfs een keer hulp aangeboden bij het vinden van een kamer.
Advertentie
