In wat mogelijk een historische mijlpaal in de geneeskunde markeert, heeft een Japanse man die volledig verlamd was, opnieuw het vermogen gekregen om zelfstandig te staan – dankzij een experimentele behandeling met stamcellen. De doorbraak is het resultaat van jarenlang onderzoek door een team wetenschappers onder leiding van prof. Hideyuki Okano, stamcelexpert aan de prestigieuze Keio Universiteit in Tokio.
De patiënt, wiens identiteit om privacyredenen vooralsnog onbekend blijft, kreeg een injectie met zogeheten geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPS-cellen) – volwassen lichaamscellen die genetisch zijn « hergeprogrammeerd » tot een embryonale toestand. Deze cellen kunnen zich ontwikkelen tot vrijwel elk type cel in het lichaam en bieden daarmee een ongekende potentie voor regeneratieve geneeskunde.
Van laboratorium naar kliniek
Hoewel iPS-cellen al eerder met succes zijn gebruikt voor aandoeningen zoals maculadegeneratie (een oogaandoening die leidt tot blindheid) en de ziekte van Parkinson, is hun toepassing bij verlamming een absolute primeur. Tot nu toe bevond stamcelonderzoek voor ruggenmergletsel zich vooral in het preklinische stadium. De recente goedkeuring door Japanse regelgevende instanties om iPS-cellen voor het eerst bij menselijke patiënten met ruggenmergletsel toe te passen, betekent een essentiële stap richting klinische realisatie.
In deze behandeling worden de iPS-cellen omgezet in neurale voorlopercellen – voorlopers van zenuwcellen – en kort na het ruggenmergletsel geïnjecteerd in het beschadigde gebied van het ruggenmerg. Het tijdstip van toediening is cruciaal: te vroeg, en de omgeving is nog te chaotisch door ontstekingsreacties; te laat, en littekenvorming belemmert herstel. De therapie is ontworpen om binnen enkele weken na het trauma toe te dienen, wanneer het lichaam zich nog in een vroege herstelfase bevindt.
Veelbelovende resultaten bij apen
De behandeling is niet zonder precedent: eerdere experimenten met apen toonden indrukwekkende resultaten. Bij de dieren leidde de injectie tot gedeeltelijk herstel van motorische functies, waaronder lopen en grijpen. Dat deze resultaten zich nu beginnen te vertalen naar menselijke patiënten, stemt de wetenschappelijke wereld hoopvol.
