AOW als fundament van het stelsel
De Algemene Ouderdomswet bestaat al decennialang en vormt een kernonderdeel van het Nederlandse sociale vangnet. Iedere inwoner krijgt vanaf de AOW-leeftijd een basispensioen, dat wordt opgebouwd over de jaren waarin men in Nederland woonde of werkte. Wie langer werkte, ontvangt doorgaans meer. Deze opgebouwde rechten zorgen ervoor dat ouderen financieel stabiel kunnen blijven, zelfs als hun aanvullende pensioen beperkt is.
Voor veel ouderen betekent de AOW dus zekerheid. Elke verandering die mogelijk hun opgebouwde rechten aantast, raakt hen direct in hun portemonnee en hun gevoel van rechtvaardigheid. Het idee van Jetten, een vast bedrag voor iedereen, wordt door velen gezien als een radicale verandering van een systeem dat al decennialang bestaat. Voorstanders benadrukken echter dat het huidige systeem complex is en administratief zwaar, terwijl een vast bedrag eenvoudiger, transparanter en eerlijker zou zijn, zeker voor een toekomst met meer flexwerkers en zelfstandigen.
Argumenten van voorstanders
Volgens Jetten en zijn medestanders is de vergrijzing een belangrijke reden om na te denken over hervorming. Het aantal werkenden dat de AOW moet financieren, neemt relatief af terwijl het aantal gepensioneerden groeit. Dat legt druk op het huidige systeem en maakt het duurzamer om te zoeken naar een eenvoudiger model. Een vast basisbedrag voor iedereen zou volgens de voorstanders leiden tot minder bureaucratie en lagere administratieve kosten.
Tegenstanders zien het daarentegen als een verkapte bezuiniging die mensen benadeelt die jarenlang premie hebben betaald. Iemand die veertig jaar heeft gewerkt, zou volgens dit model evenveel ontvangen als iemand die veel korter in het arbeidsproces zat. Dat raakt een gevoelige snaar bij mensen die hun AOW als recht zien en niet als willekeurige uitkering.
Politieke verdeeldheid
Binnen de politiek lopen de meningen sterk uiteen. Progressieve partijen zien het voorstel als een stap richting een universeel basisinkomen, waarbij iedereen gelijke rechten heeft ongeacht werkverleden of inkomen. Ze wijzen op de veranderende arbeidsmarkt, waarin vaste banen en lange loopbanen steeds minder vanzelfsprekend zijn. Rechtse partijen benadrukken juist dat inzet en werk beloond moeten blijven en dat opgebouwde rechten gerespecteerd moeten worden.
