Ik zei nee, ook al waren er zware nachten en eenzame beslissingen. Moeder worden begon niet met een plan; het begon met een deur die dichtging en een klein meisje dat stond te wachten. De rest was een kwestie van doorzettingsvermogen. Ik heb niemand gered; ik ben er gewoon gebleven.
In de buurt werd het verhaal na verloop van tijd steeds eenvoudiger. Sommigen zeiden dat ik had ‘gewonnen’, anderen dat Lucía had verloren. Ik zag gewoon twee kleine meisjes hun huiswerk maken aan tafel. Ik leerde omgaan met instellingen, om hulp te vragen, om nee te zeggen wanneer nodig. Ik leerde ook vergeven zonder het bij te leggen. Mijn ouders werden oud, ver weg, en bleven vasthouden aan hun versie van de gebeurtenissen. Ik bleef werken, rekeningen betalen en kleine overwinningen vieren. Echt moederschap is niet zoals de retoriek: het is repetitief, vermoeiend en diep concreet. Elke dag bevestigde dat stabiliteit geen geschenk is, maar een oefening.
In de loop der jaren begreep ik dat gerechtigheid niet altijd alles herstelt, maar wel orde kan scheppen. Het wiste de verlating niet uit en draaide de tijd niet terug, maar het stelde wel duidelijke grenzen. Sofía koos ervoor om me ‘mama’ te blijven noemen, en ik accepteerde die titel met respect. Clara groeide op met de wetenschap dat liefde niet verdeeld wordt, maar vermenigvuldigt wanneer er zorg is. Niet alles was opgelost, maar het was genoeg om verder te gaan zonder voortdurende angst.
