Er gingen nog een paar maanden voorbij.
En toen kwam Olga, Alexanders ex-vrouw, naar het dorp. Haar haar was grijs geworden, maar haar ogen stonden nog steeds hetzelfde – bezorgd, zoekend. Ze hoorde over de vondst, over Masja. Ze stond bij het graf. Ze huilde lang en voor het eerst in jaren omhelsden ze elkaar – zonder woorden, zonder verwijten.
Drie. Een verscheurd maar weer bijeengebracht gezin.
Een jaar later ging Masja naar de pedagogische school. Ze ging naar de stad, maar keerde elke zaterdag terug naar huis. Alexander stond haar bij de poort op te wachten. Een taart in zijn handen, licht in zijn ogen.
En elke avond stak hij een lamp bij het raam aan. Voor het geval Vanya ergens in de lucht nog steeds de weg naar huis zocht.
Epiloog
Er zijn vijf jaren verstreken.
Alexanders huis was niet langer leeg. Er hingen familiefoto’s aan de muur – Wanja, Masja, Alexander, Olga. Een ongewone familie, maar wel een echte. Verenigd door pijn, tijd… en liefde.
In de tuin ritselden de appelbomen, geplant ter ere van hun zoon. In het voorjaar bloeiden er narcissen onder – geel, zoals de zon die Wanja ooit in al zijn tekeningen tekende.
Masha werd lerares. Vriendelijk en attent. In haar klaslokaal stond altijd een klein houten doosje met de inscriptie:
« Als je bang bent, schrijf dan. Als je niet kunt praten, hoor ik je nog steeds. »
Alexander werd oud, maar nu was er niet alleen melancholie, maar ook vrede in zijn ogen. Hij schreef geen brieven meer, want op een dag zei hij:
— Ik wacht niet langer… Ik geloof dat hij al bij ons is. Op elke warme dag. In Masja’s lach. In de wind die je gezicht raakt.
Olga kwam soms met taarten en omhelsde Masja als een familielid. Woorden waren niet meer nodig.
Alles was al begrepen. Alles was doorleefd.
En elke ochtend, als hij langs de oude omheining liep, bleef Alexander zijn blik op die plek richten. Er bloeiden nu druiven, slingerend rond het hek. Het leven had gewonnen.
En in de lucht zong een vogel. Vrij. Groot.
Alsof er nog iemand, heel belangrijk, was.
En altijd zal zijn.
